Commissie m.e.r. Jaarverslag 2015

Wij brachten 141 adviezen uit in 2015, waarvan ongeveer de helft verplichte toetsingen van milieueffectrapporten en de andere helft vrijwillige adviezen, bijvoorbeeld over de gewenste inhoud van een milieueffectrapport.

Ruim 30% minder toetsingen dan in 2014

De daling van het totaal aantal toetsingen van milieueffectrapporten zet door: ruim 30% minder dan in 2014. Dit komt met name door de daling van het aantal milieueffectrapporten voor bestemmingsplannen buitengebied. Het aantal vrijwillige adviezen nam absoluut en percentueel iets toe ten opzichte van 2014.
Het aantal rapporten over woningbouw, bedrijventerreinen en stadsprojecten liet voor het eerst in jaren een kleine stijging zien sinds de start van de economische crisis in 2008 en de wijziging van de m.e.r.-regelgeving in 2010.

Meenemen van zienswijzen in advisering vergroot draagvlak voor besluit

In 75% van de adviezen over reikwijdte & detailniveau van het milieueffectrapport namen we zienswijzen mee. Dat was 64% in 2014. Positief, want met het meenemen van specifieke informatie uit zienswijzen neemt de kwaliteit van onze advisering toe.
Bij toetsingen van milieueffectrapporten werden we minder vaak gevraagd zienswijzen mee te nemen, namelijk in 40%. De Commissie hoopt dit percentage de komende jaren weer te verhogen door het belang hiervan extra te benadrukken in haar contacten met overheden.

In 66% van de milieueffectrapporten ontbreekt belangrijke informatie

In 66% van de getoetste milieueffectrapporten constateerden we belangrijke tekorten. Dit percentage was 63% in 2014. Dit percentage blijft erg hoog. In ongeveer de helft van de toetsingen vulde het bevoegd gezag het rapport aan met de gevraagde informatie en liet het nogmaals toetsen, zodat met deze milieu-informatie rekening gehouden kon worden bij de besluitvorming.

Vaak ontbreekt informatie over de effecten op Natura2000-gebieden en zijn alternatieve (milieuvriendelijker) oplossingen niet beschreven. Opvallend in 2015 is de ontbrekende informatie op het gebied van water, met name over grondwaterbeheer en waterkwaliteit.

Drukke tijden voor m.e.r.-regelgeving

Het wetsvoorstel voor de Omgevingswet is goedgekeurd door de Tweede Kamer. De Eerste Kamer is nu aan zet. Medio 2016 wordt de publicatie van de consultatieversie verwacht van de uitvoeringsregelgeving bij de Omgevingswet. Dan wordt duidelijk wat precies voor de m.e.r.-praktijk verandert als de Omgevingswet in werking treedt. We hebben alvast de factsheet Omgevingswet en milieueffectrapportage geschreven.
In 2015 werd ook de implementatiewet voor de herziening van de M.e.r.-richtlijn aangeboden aan de Tweede Kamer. Deze krijgt in 2016 vorm. Dit geldt ook voor de nieuwe Wet natuurbescherming.

Groeiende aandacht voor gezondheidseffecten in plannen en projecten

Het belang om gezondheid in milieueffectrapportage en ruimtelijke planvorming mee te nemen, wordt steeds meer gezien. Om de praktijk te ondersteunen stelden wij daarom de Handreiking Gezondheid op, organiseerden twee bijeenkomsten, verscheen de factsheet Gezondheid in m.e.r. en maakten de video Gezondheid in m.e.r.
Adviezen met aandacht voor een gezonde leefomgeving waren bijvoorbeeld Gebiedsontwikkeling Oostelijke Langstraat, N629 Dongen-Oosterhout, Omgevingsplan Binckhorst en Bergwijkpark Diemen.
Ook in 2016 staat gezondheid op de agenda: samen met andere partijen organiseren we kennisbijeenkomsten en in de adviezen zal het thema gezondheid zeker terugkomen.

Meer m.e.r.-procedures voor windturbineparken?

In 2020 wil Nederland 6.000 megawatt aan windenergie op land produceren en in 2023 4.450 megawatt op zee. Eind 2015 staat de teller op ongeveer 3.400 megawatt aan operationele windturbines op land en zee. De Commissie toetste in 2015 ruim 1.500 megawatt aan nieuwe windturbines in milieueffectrapporten. Het ging vooral om rapporten voor plannen en nog niet voor concrete projecten.
Begin 2016 startte we met ongeveer 1.000 megawatt aan nieuwe m.e.r.-procedures. Met deze vliegende start verwachten we in 2016 ruim boven het aantal megawatts van 2015 uit te komen.

2016, een goed jaar om ervaringen op te doen met omgevingsvisies

Een kenmerk van uitnodigingsplanologie is flexibiliteit. Gebieden veranderen geleidelijk in de tijd, zonder vast programma. Hoe past milieueffectrapportage hierin en hoe pak je dat aan? De video Uitnodigingsplanologie en m.e.r. laat het zien. De factsheet Uitnodigingsplanologie en m.e.r. biedt houvast met concrete voorbeelden. Bij het Bestemmingsplan Oosterwold, Omgevingsplan Binckhorst en het Centrumplan Eerbeek stond uitnodigingsplanologie in ons advies centraal.
In 2016 starten wij samen met het ministerie van IenM, provincies en gemeenten een aantal pilots om ervaring op te doen met de toepassing van milieueffectrapportage bij omgevingsvisies en omgevingsplannen. De ervaringen gaan we in workshops en factsheets met u delen.

Waterkwaliteit en klimaatadaptatie hoog op de agenda in 2016

Het gaat nog niet goed genoeg met de waterkwaliteit in Nederland, blijkt uit de milieueffectrapportages voor bijvoorbeeld het Nationaal Waterplan 2016-2021 en Waterplan Aa en Maas 2016-2021.

Waterveiligheid, zoetwaterbeschikbaarheid en klimaatadaptatie zijn belangrijke onderwerpen in m.e.r. voor 2016. Het Peilbesluit IJsselmeergebied wordt daarvan een goed voorbeeld, naast diverse dijkversterkingen, zoals Dijkverbetering Eemshaven-Delfzijl.
In 2016 zal ook het Nationale Deltaprogramma de fase van uitwerking en uitvoering in gaan.
Klimaatadaptatie en milieueffectrapportage komt aan de orde in een bijeenkomst in het voorjaar.
In 2015 ontbrak in milieueffectrapporten opvallend vaak informatie over grondwaterbeheer en waterkwaliteit. Daarom maken we in 2016 een factsheet met praktische informatie over water in milieueffectrapporten.

Advies over good practice m.e.r.

Nieuw in 2015 is een advies over good practice milieueffectrapportage voor tin mijnbouw in Indonesië. Dit advies is gevraagd door de IDH Tin Working Group en geeft aanbevelingen voor good practice m.e.r. op basis van een analyse van vijf bestaande milieueffectrapporten en internationale good practice. In 2016 brengen we een vergelijkbaar advies uit over good practice m.e.r. voor havenontwikkeling op verzoek van de Land Governance Multi Stakeholder Dialogue.

De Commissie als coach

Coaching van strategisch m.e.r. processen maakt een steeds prominenter deel uit van ons werk. In veel landen is er nog weinig ervaring met strategisch m.e.r. We adviseren over de vormgeving van het proces, het betrekken van stakeholders en integratie in besluitvorming. Zo is in Mali een goede samenwerking tussen de ministeries van landbouw en milieu cruciaal voor de integratie van m.e.r. in de ontwikkeling van het irrigatieplan voor de Nigerdelta. In Rwanda helpen we om de strategische milieueffectrapportages goed af te stemmen op de planprocessen voor land- en waterbeheer in vier stroomgebieden.

Een m.e.r.-helpdesk voor Nederlandse investeringen

Investeren in het buitenland? Dan zijn er tegenwoordig verschillende overheidsfondsen die helpen bij de financiering. Deze investeringen dienen zich vanzelfsprekend aan lokale wet-en regelgeving te houden, waaronder die voor m.e.r. De Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) die de fondsen faciliteert betrekt ons daarom bij de screening van projectvoorstellen op m.e.r.- plicht. Ook toetsen wij op verzoek (richtlijnen voor) milieueffectrapporten op hun kwaliteit. Bijvoorbeeld bij projecten voor waterinfrastructuur op Bohla Island in Bangladesh, drinkwater in Parakou in Benin en frambozenteelt in Tanzania. Wij informeren dan indien mogelijk ook de nationale overheden, zodat onze adviezen ook door hen gebruikt kunnen worden.

Hoe duurzaam zijn Nederlandse OS-programma's?

Hoe vertaal je duurzame ontwikkeling in concrete acties? Nederland heeft hoge ambities uitgesproken voor haar nationale en internationale beleid. De Dutch Sustainability Unit ondersteunt het ministerie van Buitenlandse Zaken bij de integratie van duurzame ontwikkeling en klimaat in haar programma's in de partnerlanden. We hebben geadviseerd over de duurzaamheid van waterkrachtdammen in Pakistan en Congo en over de effectiviteit van het Wereldbankvoorstel voor een nieuw Environmental and Social Framework.

Wetgeving

Goede wetgeving is in onze visie één van de belangrijke pijlers van een effectief m.e.r. systeem. Op verzoek faciliteren wij over dit onderwerp workshops voor overheid, juristen en NGOs . In de afgelopen 25 jaar hebben wij expertise opgebouwd in m.e.r. wet- en regelgeving over de hele wereld. Hierdoor kunnen wij landen helpen bij het verbeteren van hun regelgeving. In 2015 hebben we workshops geleid in Georgië, Oeganda en Zanzibar.

Strategische milieueffectrapportage wint terrein

Sinds de jaren 80 wordt in steeds meer landen wetgeving voor strategische milieueffectrapportage van kracht. Het belang om juist op strategisch niveau sociale en milieueffecten in kaart te brengen en naar betere alternatieven te zoeken wordt steeds meer onderkent. Wij dragen graag bij aan deze bewustwording in landen waar strategisch m.e.r. nog in de kinderschoenen staat. In 2015 hebben we deelgenomen aan high-level workshops in in Georgië, Zanzibar en Rwanda. We zijn ook betrokken bij een aantal pilot trajecten, zoals in Mali en Rwanda, en werken we samen met China en collega professionals bij het zoeken naar de meest effectieve toepassing van strategisch m.e.r.

M.e.r. voor duurzame beslissingen over olie en gas

Olie- en gasexploitatie blijft in veel landen een actueel onderwerp. Overheden en bedrijfsleven lijken wijs geworden door negatieve milieugevolgen in het verleden, oneerlijke verdeling van opbrengsten en de daarmee gepaard gaande sociale onrust. Ze zijn gemotiveerd om nieuwe activiteiten op duurzamer wijze te ontplooien. Strategisch m.e.r. en project m.e.r. zijn vaak verplicht volgens nationale wetgeving en bieden veel mogelijkheden om dit voornemen in de praktijk te brengen. Het afgelopen jaar hebben wij, veelal samen met het Noorse Oil for Development programma, workshops gegeven in onder andere Libanon en Myanmar.