Commissie m.e.r. Jaarverslag 2017

Ook in 2017 gingen we samen met gemeenten en provincies het experiment aan uit te zoeken hoe milieueffectrapportage zo optimaal mogelijk ondersteuning kan bieden bij het maken van keuzes in omgevingsvisies en omgevingsplannen. Doel van de visies en plannen is het ruimtelijk beleid van de gemeente te integreren in één plan. Dit vraagt om een andere aanpak en inhoud van het milieueffectrapport: nadruk op vroege participatie, integrale aanpak van onderwerpen als gezondheid, ruimtelijke kwaliteit en klimaatadaptatie, beschrijven van gebiedswaarden en monitoren van effecten. In 2018 lopen er pilots in de provincie Noord-Brabant en de gemeenten Katwijk, Goirle, Haarlemmermeer en Rijssen-Holten. Onze opgedane kennis en ervaringen zullen we delen in bijeenkomsten, publicaties en onze website.

Het Deltaplan Ruimtelijke Adaptatie is een gezamenlijk plan van alle overheden om wateroverlast, hittestress, droogte en de gevolgen van overstromingen snel en intensief aan te pakken. Zo gaan bijvoorbeeld alle overheden een klimaatstresstest doen. In een milieueffectrapport voor een bestemmingsplan, omgevingsplan of omgevingsvisie mag klimaatadaptatie dan ook niet meer ontbreken. De kwetsbaarheid van een gebied voor klimaatverandering, de mogelijke maatregelen, de effecten en onzekerheden, zijn onderwerpen voor het milieueffectrapport. We schreven er de factsheet Klimaatadaptatie en milieueffectrapportage over. In 2018 delen we in kennissessies graag met u de opgedane kennis en ervaringen.

De energietransitie is een complexe opgave die moet landen in omgevingsvisies, omgevingsplannen en vergunningen. Milieueffectrapportage biedt daarbij inhoudelijke ondersteuning en onderbouwing. In 2017 organiseerden we zeer goed bezochte kennissessies over Windparken op land en milieueffectrapportage. Centraal stonden vragen als 'Hoe vind je de beste locaties voor windturbines? Hoe ga je om met de effecten voor landschap, natuur en met hinder voor omwonenden? Hoe organiseer je de participatie?' In de factsheet Windparken op land en milieueffectrapportage hebben we dit op een rijtje gezet. Ook in 2018 blijft energie voor ons een belangrijk thema in de advisering en delen we onze kennis en ervaring graag met u via workshops en factsheets.

In 2017 liepen er verschillende m.e.r.-trajecten voor luchthavens die anders of intensiever zullen worden gebruikt. Het milieueffectrapport voor zo'n aanpassing geeft antwoord op vragen als 'Waar neemt de geluidhinder toe?' en 'Wat is de invloed op de luchtkwaliteit?'.

Bij Groningen Airport Eelde adviseerden we niet alleen de gezamenlijke effecten van alle vliegbewegingen op de luchthaven te onderzoeken, maar ook die van de afzonderlijke activiteiten, zoals trainingsvluchten, commerciële vluchten en het testen van drones. Met dergelijke informatie zijn keuzes voor activiteiten goed te onderbouwen. Het ministerie van IenW en de Schipholgroep pakten in 2017 ons eerdere advies op om de effecten van anders starten en landen beter in kaart te brengen. Het ministerie koos ervoor om het Europese rekenvoorschrift voor de berekening van geluidcontouren te gebruiken. Het milieueffectrapport met de nieuwe berekeningen van de geluidhinder wordt naar verwachting voor de zomer ter beoordeling aan ons voorgelegd.

Veel discussie was er over de milieueffecten voor de uitbreiding van Lelystad Airport. Om vanaf 2019 te kunnen uitbreiden wordt tijdelijk lager gevlogen dan eerder was voorzien. Ook bleek een deel van de invoergegevens in het milieueffectrapport uit 2014 onjuist. Het ministerie van IenW besloot daarom het milieueffectrapport te herzien en in beeld te brengen wat de milieueffecten zijn van het gebruik van de goede invoergegevens en van lagere vliegroutes.

Een paar keer per jaar komen m.e.r.-professionals uit een aantal Afrikaanse en Aziatische landen in Zweden samen om zich te buigen over de ins en outs van strategische milieueffectrapportage.

Terug in eigen land voeren ze een jaar lang een project uit. Tijdens de weken in Zweden geven wij presentaties over onze aanpak en ervaringen. We delen geleerde lessen en voeren coachingsgesprekken met de deelnemers over hun projecten. Zo ontstaat een win-win situatie: wij bouwen een netwerk op met m.e.r.-experts in onze partnerlanden, zij krijgen ondersteuning bij het realiseren van een goede aanpak in eigen land. Zo hebben we onder andere in Mozambique, Uganda en Cambodja in samenwerking met alumni van dit trainingsprogramma aan versterking van strategisch m.e.r. gewerkt. Hoewel het Zweedse programma in 2018 helaas afloopt, zullen we in de toekomst graag met deze experts blijven werken.

De ontwikkeling van een strategie voor de delta van rivier De Ayeyarwady is een belangrijk onderwerp binnen de Nederlandse - Myanmarese samenwerking. De Ayeyarwady is de grootste en belangrijkste rivier van het land, stromend door een delta dat gevoelig is voor klimaatverandering en waar 5 miljoen mensen wonen. Als coach hebben we in 2017 meegewerkt aan een 'SEA inclusive Integrated Ayeyarwady Delta Strategy'. Diverse m.e.r.-principes zijn direct bij de start geïntegreerd, zoals een grote mate van participatie van de belanghebbenden en de ontwikkeling van alternatieven.

Vervolgens zijn twee alternatieven onderscheiden: een 'grijs alternatief', gericht op het bouwen van infrastructuur om de kans op overstromingen te verkleinen en een 'groen alternatief' gericht op gecontroleerde overstroming. Dit alternatief is geïnspireerd op de Nederlandse ervaringen met Ruimte voor de Rivier. Uitgangspunt voor de volgende fase in 2018 is 'grijs' waar nodig en 'groen' waar mogelijk.

Met het ministerie van Buitenlandse Zaken hebben we een nieuwe overeenkomst gesloten voor de periode 2017-2022. We gaan door met wat we al deden én er komen nieuwe activiteiten bij. Zo breiden we onze samenwerking met de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO) uit naar alle landen die in aanmerking komen voor de zogenaamde Private Sector Development-fondsen. We gaan intensiever samenwerken met investerings- en kredietorganisaties, zowel in Nederland met bijvoorbeeld het FMO - als wereldwijd, met de Wereldbank. Met WWF en IUCN werken we samen bij het versterken van milieueffectrapportage voor het borgen van voldoende aandacht voor biodiversiteit en ecosysteemdiensten in beleid en planning.

Daarnaast zijn we ook vereerd de komende vijf jaar ambassades en directies van het ministerie te kunnen ondersteunen met duurzaamheidsadvies. Het gaat daarbij vooral om strategisch zwaardere dossiers zoals controversiële vraagstukken waar ministeries of wetenschappers het niet makkelijk over eens zijn.

We werken in bijna elk partnerland samen met de ambassades. Dit varieert van meedenken over toepassing van m.e.r. voor Nederlandse investeringen, adviseren over duurzaamheid van ambassade programma's tot - op verzoek van de posten - ondersteunen van de lokale overheid.

In 2017 hebben wij bijvoorbeeld samen met de ambassade in Mali een workshop voor de Planetary Security-conferentie in Den Haag voorbereid. Onderwerp was de ontwikkeling van duurzame scenario's voor vraagstukken als ondervoeding, werkloosheid en klimaatverandering, en daarmee onveiligheid, radicalisering en migratie.

Voor Senegal bereiden we een high-level bijeenkomst voor om op transparante wijze om te gaan met fossiele energiebronnen. De ambassade ziet milieueffectrapportage als een belangrijk instrument om deze transparantie te borgen.