Proces

Proces, producten en mer

Milieueffectrapportage levert het meeste op door het op tijd te koppelen aan het ontwerpproces van het plan of project. De informatie die nodig is voor milieueffectrapportage is ook bruikbaar voor het plan- en participatieproces. Zoals het afbakenen van de scope, het inventariseren van oplossingen en het trechteren daarvan. Andersom levert het ontwerp- en participatieproces waardevolle informatie op voor milieueffectrapportage, zoals informatie van omwonenden of lokale verenigingen over de omgeving. 

Het voordeel van de interactie tussen mer en het ontwerpproces is dat inzichten uit de milieueffectrapportage tijdig een plek in het plan of project krijgen. Denk bijvoorbeeld aan maatregelen om geluidhinder of verkeersoverlast te beperken. 

Visualiseer hoe proces en producten samenhangen
Gedurende het proces om een plan of project tot stand te laten komen zijn producten nodig. Denk aan onderzoeksrapporten, beslisnotities en vergunningaanvragen. De samenhang tussen proces en producten kan in een schema uitgewerkt worden. Zo’n schema laat voor elke stap in het proces zien welk rapport of welke nota nodig is én welke informatie daarvoor nodig is. Het maakt ook duidelijk wanneer bepaalde onderzoeken moeten starten om op tijd klaar te kunnen zijn. 

Gebruik het schema ook om de relatie tussen het milieueffectrapportage (en de informatie die daarvoor nodig is) en het ontwerpproces zichtbaar te maken. Relevante vragen zijn dan: hoe kun je milieueffectrapportage bij deze stappen gebruiken en vice versa? Hoe hangen producten met elkaar en met milieueffectrapportage samen? 

Relevante vragen zijn:

• Wat moet er straks opgeleverd worden (in termen van producten of diensten)? Denk aan een Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD), het milieueffectrapport, het ‘moederbesluit’ en een monitoringplan. En het begeleiden van onderzoeken, participatie of gesprekken met omwonenden? Gaat het ook om de begeleiding van onderzoeken van derden?
• Bepaal vooraf, zo mogelijk, waar het beoordelingskader voor het milieueffectrapport voor gebruikt gaat worden? Deze ‘breedte’ van het beoordelingskader heeft invloed op de benodigde expertise. Beperkt het zich tot milieuaspecten of kiest de opdrachtgever voor een brede integrale benadering? Overweeg tijdig wat moet worden onderzocht en op welke manier en met welk detailniveau. Moeten bijvoorbeeld ook sociale effecten worden meegenomen, gezondheidsbevordering en circulariteit?
• Voor welke onderdelen is inzet van externen nodig? Wil je als eerste stap mer-expertise inhuren (bijvoorbeeld om het proces goed uit te werken) en dan pas verdere inkoop vormgeven? Is er sprake van een eindpunt (met een besluit) of zijn er misschien nog vervolgbesluiten?
• Welke portefeuillehouders (bestuurders) worden betrokken en wanneer? Wat hebben zij nodig om het besluit goed voor te kunnen bereiden? Leg uit hoe mer gebruikt gaat worden en hoe de informatie uit het milieueffectrapport te gebruiken is bij de besluitvorming. 

Participatieproces en mer
Welke interactie is er tussen het brede participatieproces en de verplichte participatie voor milieueffectrapportage? Worden dit twee aparte processen die uitwisselen, of is er één integraal proces? 

• Participatie is meer dan communicatie: bied ruimte voor inbreng en meedenken. Gebruik de (tussen)stappen uit milieueffectrapportage om het participatieproces te voeden en laat de opbrengsten van het participatieproces terugkomen in het milieueffectrapport. 
• Gebruik participatie om samen de milieueffectrapportage te doorlopen: denk aan de inbreng en het toetsen van alternatieven, lokale gebiedskennis om effecten goed te kunnen bepalen, kansen voor mitigerende maatregelen. 
• Sta gesteld voor zienswijzen en procedures: geef zorgen en signalen uit de omgeving een plek in de milieueffectrapportage en het besluitvormingsproces.